Tłumaczenia sądowe ? czym są i co możemy określić tym mianem?
Każdemu cudzoziemcowi, którego czeka proces sądowy karny i nie włada on językiem polskim, przysługuje prawo do otrzymania tłumacza z urzędu. Mówią o tym jasno przepisy. Tłumaczenia sądowe (często są to tłumaczenia przysięgłe) w takiej sytuacji stają się swoistym Sine qua non, lub jak kto woli warunkiem koniecznym do odbycia się rozprawy.
Dzieje się tak na mocy przepisów prawa międzynarodowego (Konwencja o Ochronie Praw Człowieka) oraz wspólnotowego (Karta Praw Podstawowych i Dyrektywa Parlamentu Europejskiego). Mówią o tym również przepisy krajowe (ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks postępowania karnego).
Tłumacz zapewnia tym samym zrozumienie przez oskarżonego treści rozprawy. Dzięki niemu oskarżony nie tylko rozumie przebieg procesu, ale również może udzielać wyjaśnień w jego trakcie. Ponadto od tłumaczy sądowych wymaga się doskonałej znajomości prawa oraz procedur sądowych.
Dodatkowo także
Tłumaczenia sądowe określamy niekiedy przysięgłymi. Zastępczo tłumaczenia dla sądu nazywamy także tłumaczeniami poświadczonymi, lub uwierzytelnionymi. Wg prawa sądowego tłumaczenia dla sądu nie zawsze muszą być wykonywane przez tłumaczy przysięgłych. W takim przypadku wobec tłumacza stosuje się przepisy o biegłych. Tłumaczenia sądowe przysięgłe wykonują osoby, które wpisane są na listę tłumaczy przysięgłych prowadzoną przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
Każde tłumaczenie przysięgłe musi być opatrzone formułą poświadczającą zgodność z oryginałem oraz pieczęć. Formuła powinna być zamieszczona w odpowiedniej wersji językowej oraz dodatkowo zawierać informację, czy dokument jest poświadczony zgodnie z oryginałem, czy może z kopią. Pieczęć natomiast powinna zawierać imię i nazwisko tłumacza oraz wskazywać język, w zakresie którego ma uprawnienia. W środku pieczęci podaje się pozycję na liście tłumaczy przysięgłych. Formuła ponadto musi zawierać numer repertorium tłumacza przysięgłego oraz miejsca i datę wykonywania tłumaczenia. Formułę umieszcza się bezpośrednio pod tekstem tłumaczenia oraz oddziela znakami typograficznymi.
Wszystkie te elementy wreszcie podpisuje tłumacz przysięgły własnoręcznym podpisem, zgodnym ze wzorem podpisów złożonym w Ministerstwie Sprawiedliwości. Jeżeli tłumaczenie lub odpis wykonywany był w formie elektronicznej. Może również podpisać taki dokument kwalifikowanym, podpisem elektronicznym.
Czy należy płacić za tłumaczenia sądowe?
W większości przypadków niestety sami musimy zapłacić za pracę tłumacza przysięgłego. Są jednak wyjątki od tej reguły. Mówi o tym bezpośrednio art. 204 par. 1 Kodeksu postępowania karnego:
” Należy wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przesłuchania:
- głuchego lub niemego, a nie wystarcza porozumienie się z nim za pomocą pisma,
- osoby nie władającej językiem polskim.
Należy również wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym, lub odwrotnie, albo zapoznania oskarżonego z treścią przeprowadzanego dowodu”
Czy wezwany do sądu lub na policję tłumacz musi zrealizować zlecone mu tłumaczenia sądowe?
Generalnie tłumacz nie może odmówić wykonywania swoich czynności z powodu takiego, iż nie czuje się dobrze w danym rodzaju tłumaczenia. Brak wiedzy z danej dziedziny (tłumaczenia specjalistyczne) także nie jest tutaj argumentem. Tłumaczenia przysięgłe muszą być realizowane bezwarunkowo na każde wezwanie sądu.
Zdarzają się jednak wyjątki.
Według art. 15 ustawy o zawodzie tłumacza:
“tłumacz przysięgły może odmówić wykonania tłumaczenia na żądanie policji, sądu czy prokuratury, jeżeli zachodzą bardzo ważne powody uzasadniające odmowę” Mogą to być:
- zły stan zdrowia tłumacza, choroba ? potwierdzona zwolnieniem lekarskim
- urlop
- ważne zdarzenia losowe ? jak pogrzeb, śmierć czy choroba osoby z najbliższej rodziny tłumacza.
Jeśli sąd będzie miał możliwość znalezienia na naszą prośbę innego tłumacza, raczej powinien przychylić się do prośby o zwolnienie z obowiązku tłumaczenia. Problemy pojawiają się czasami, kiedy tłumaczy przysięgłych z danego języka jest bardzo mało. Wtedy sąd może okazać się instytucją bezlitosną i nasze prośby, czy dokumenty, które przedstawimy, mogą okazać się niewystarczające. Tłumaczenia sądowe tłumacz musi realizować wówczas zgodnie z litera prawa.
