Tłumaczenia werbalne ? czego nie robić wykonując tłumaczenia ustne?
Nazwa “tłumaczenia werbalne” jest niekiedy używana zamiennie z określeniem “tłumaczenia ustne”. Te zaś dzielą się na tłumaczenia asystenckie, konsekutywne i symultaniczne. Aby tłumaczenia werbalne mogły mieć miejsce, uczestniczyć w nim muszą co najmniej dwie osoby. Jedna lub więcej osób mówi w danym języku, a tłumacz lub grupa tłumaczy słucha i jednocześnie dokonuje przekładu. Kiedy wykonujemy tłumaczenia ustne, zawsze towarzyszy nam również komunikacja niewerbalna.
Komunikacja niewerbalna w tłumaczeniach może odgrywać równie istotną, a niekiedy nawet większą rolę, aniżeli komunikacja werbalna. Komunikacja niewerbalna według encyklopedii ? Wikipedia? to: zespół niewerbalnych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie. Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, a także intencjach, oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu, wykształceniu, samoocenie itd. Komunikaty te nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie nieświadomym, jednak mogą być również nadawane i odbierane świadomie (tak jak większość gestów ? emblematów czy wiele wyrazów mimicznych). Podsumowując – wygląd fizyczny, gesty, wyrazy ciała, ton głosu, spojrzenie jednostronne i wzajemne, sposób ubioru to bardzo ważne elementy w pracy każdego tłumacza ustnego.
Tłumaczenia werbalne – jak tego nie robić
Komunikat werbalny vs komunikat niewerbalny
Ważnym jest aby wykonując tłumaczenie werbalne zarówno osoba, której wypowiedź tłumaczymy, jak i tłumacz, oprócz wiernego przekładu wypowiedzi, wysyłali także spójny komunikat niewerbalny.
Niespójność między komunikatami może występować wtedy, gdy tłumacz lub osoba tłumaczona np.:
- mówi podniesionym, pełnym pretensji tonem, jednocześnie się uśmiechając;
- marszczy brwi, starając przekonać nas do swoich racji;
- ziewa, starając się wzbudzić w nas zainteresowanie danym tematem;
- unika kontaktu wzrokowego, kręci się, zaczyna popełniać błędy językowe, chcąc przekonać nas o swojej prawdomówności i szlachetności;
Przy wykonywaniu tłumaczeń werbalnych bardzo ważnym zagadnieniem jest również trzymanie odpowiedniego dystansu między tłumaczem ustnym a osobami, których wypowiedzi tłumaczymy. Jest to bardzo trudne zagadnienie, bowiem przy tłumaczeniu ustnym bardzo często stykamy się z wieloma różnymi kulturami, które w różny sposób postrzegają zachowywanie dystansu między rozmówcami.
Wyróżniamy następujące rodzaje przestrzeni interpersonalnej:
Dystans intymny ? od 0 do 50 cm od ciała. W tym obszarze często dochodzi do kontaktu fizycznego, dlatego jest on zarezerwowany dla bliskich osób, najczęściej członków rodziny. Naruszenie tej strefy przez tłumacza ustnego może być odczuwane jako dyskomfort zarówno przez osobę, którą tłumaczymy, jak i całe otoczenie.
Dystans osobisty (indywidualny) ? od 50 do 120 cm od ciała. To obszar komfortu pracy osoby wykonującej tłumaczenia ustne. W tej odległości rośnie rola spojrzeń jednostronnych oraz wzajemnych, a także słuchu. Co ciekawe obszar dystansu indywidualnego zależy także od wzorców kulturowych. Tłumaczenia z języków takich jak np.: włoski, hiszpański, arabski może spowodować, iż dystans osobisty powinien być znacznie krótszy. Ludzie, którzy posługują się tymi językami, należą bowiem do kultur bardziej kontaktowych, przez co dystans ten się zmniejsza.
Dystans społeczny ? od 120 do 360 cm od ciała. Jest to obszar kontaktów oficjalnych. Stojąc w takiej odległości od siebie, ludzie używają wzroku i słuchu, temat rozmowy jest z reguły oficjalny lub obojętny. Ten dystans to również dystans, w którym tłumacz powinien czuć się komfortowo.
Dystans publiczny ? od 360 cm. Ten obszar to obszar przede wszystkim zarezerwowany dla wystąpień publicznych ? na auli, konferencji, sympozjum. Często tłumacz będzie tłumaczył takie wystąpienie w dźwiękoszczelnej kabinie, wykonując tak zwane tłumaczenie symultaniczne (równoczesne). Za pomocą słuchawek tłumacz odbiera nadchodzące wiadomości w języku źródłowym jednocześnie tłumacząc do mikrofonu, przekłada usłyszany komunikat na język docelowy.
Tłumaczenia werbalne (ustne), a w szczególności tłumaczenia symultaniczne to bardzo trudna praca
W czasie wykonywania tłumaczeń werbalnych mamy do czynienia z jednocześnie nakładającymi się procesami. Słuchanie, rozumienie, przetwarzanie informacji w głowie i odtwarzanie komunikatu w języku docelowym, to bardzo trudne zadanie. Pamiętajmy, iż to wszystko odbywa się pod dużą presją czasu, otoczenia, a niekiedy również na oczach wielu tysięcy osób zgromadzonych na spotkaniu, konferencji, czy wystąpieniu publicznym. Szanujmy więc czas i pracę tłumaczy ustnych.
