Od 1 stycznia 2026 decyzją Rady Języka Polskiego zasady pisowni ulegną zmianie.
Czym jest Rada Języka Polskiego?
Rada Języka Polskiego (RJP) to instytucja powołana w 1996 roku, aby opiniować sprawy związane z używaniem języka polskiego. W szczególności rada zajmuje stanowisko wobec przepisów ortograficznych, interpunkcyjnych, opiniuje sporne sprawy w związku z używaniem języka . Rada zgodnie z ustawą o języku polskim nie rzadziej niż co dwa lata przedstawia Sejmowi i Senatowi sprawozdanie o stanie ochrony języka polskiego.
Dlaczego zmiany w zasadach pisowni?
Zmiany w języku polskim są według członków Rady potrzebne. Zdarza się iż jedno wyrażenie piszemy na kilka sposobów, a tego powinniśmy unikać. Zmiany będą dotyczyły tylko języka pisanego – ten jest bowiem najpopularniejszy ze względu, przede wszystkim, na użycie internetu.
Rada, wprowadzając nowe przepisy w życie, miała na celu:
- eliminację nieścisłości;
- uproszczenie ortografii;
- dostosowanie do współczesnych potrzeb;
- podniesienie jakości języka pisanego.
Zmiany w zasadach pisowni
Rada wprowadza 11 zmian, w tym między innymi:
Wielkość liter
Nazwy własne geograficzne i obiekty topograficzne (z wyłączeniem ulic) będą w całości pisane wielkimi literami, na przykład Półwysep Hel, Wyspa Wolin, Plac Niepodległości, Kopiec Kościuszki, czy Zamek Malbork.
Także przymiotniki utworzone od nazw własnych, zakończone na -owski, na przykład Chopinowski będziemy zapisywać zawsze małą literą, a nazwy mieszkańców utworzone od nazw geograficznych – np. Rzymianin lub Wrocławianin – zawsze wielką.
Wielką lub małą literą będzie można także zapisywać przymiotniki tworzone od imion, zakończone na -owy, -in(yn), -ów (np. bartkowe dzieci lub Bartkowe dzieci, Zosina lalka lub zosina lalka), a także różnego rodzaju potoczne nazwy etniczne, takie jak np.: Indianin.
Wielką literą będzie się zapisywać nazwy pojedynczych egzemplarzy wyrobów przemysłowych, na przykład Volkswagen.
Inne zmiany
Partykuła (nieodmienna część mowy) “nie” z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi będzie zawsze łączna, także z formami stopnia wyższego i najwyższego (np. nielepszy, nielepiej).
Zapis łączny “nie” z imiesłowami odmiennymi będzie obowiązkowy bez względu na znaczenie imiesłowu (np. niepalący, nieumyty).
Łącznie będzie się zapisywać wyrażenia typu półżartem, półserio oraz cząstki niby- i quasi- z wyrazami zapisywanymi małą literą (np. nibyartysta, quasinauka). Z jednym wyjątkiem – jeśli drugie słowo będzie się rozpoczynać dużą literą, wtedy między nim na przedrostkiem stanie dywiz (łącznik –). Ta zmiana ma na celu ujednolicenie zasad pisowni i ułatwienie ich stosowania.
Wprowadza się rozdzielną pisownię cząstek -bym, -byś, -by, -byśmy, -byście ze spójnikami, np. Zastanawiam się, czy by nie pojechać w góry”.
Dopuszczona zostanie rozdzielna pisownia cząstek super-, ekstra-, eko-, wege-, mini- i podobnych (np. superpomysł lub super pomysł).
Dopuszczono trzy wersje pisowni wyrazów równorzędnych, które brzmią podobnie lub identycznie. Będą one mogły być zapisywane z łącznikiem (np. tuż-tuż), z przecinkiem (np. tuż, tuż) oraz rozdzielnie (np. tuż tuż). Ta zmiana ma na celu zwiększenie elastyczności w zapisie tych wyrazów i dostosowanie go do różnych kontekstów językowych.
Podsumowanie
Aby dać wszystkim osobom oraz instytucjom, zwłaszcza wydawcom, autorom słowników i programów szkolnych, czas na przygotowanie się do nowej sytuacji, Rada postanowiła, że uchwalone zmiany zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Jednocześnie, aby nie było wątpliwości Rada ogłosiła dokument pt. „Zasady pisowni i interpunkcji polskie”, zbierający wszystkie przepisy, zarówno te obowiązujące od dawna, jak i uchwalone ostatnio.
Część zmian będzie wymagało mozolnego przyzwyczajania się. Inne stosujemy od długiego już czasu, więc te zmiany utwierdzą nas w przekonaniu, że piszemy dobrze.
